ارزیابی ژنوتیپ های گندم نان با استفاده از شاخص های تحمل به تنش خشکی

به­منظور ارزیابی شاخص­های مقاومت به خشکی، آزمایشی با استفاده از طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط تنش و بدون تنش خشکی برای 13 ژنوتیپ گندم در مزرعه پژوهشی مؤسسه تحقیقات دیم مراغه در سال زراعی  89-1388 اجرا گردید. بر اساس عملکرد در شرایط بدون تنش (yp) و تنش (ys)، شاخص­های کمّی مقاومت به خشکی از قبیل: شاخص تحمل (tol)، شاخص میانگین تولید (mp)، شاخص میانگین هندسی تولید (gmp)، شاخص تحمل تنش (sti)، شاخص حساسیت به تنش (ssi) و شاخص میانگین هارمونیک (hm) محاسبه شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس، اختلاف معنی­داری بین ژنوتیپ­ها از نظر عملکرد در شرایط آبی و غیر معنی­داری از نظر عملکرد در شرایط دیم نشان داد. نتایج حاصل از مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین میانگین عملکرد در شرایط آبی و دیم به­ ترتیب متعلق به ژنوتیپ­های شماره 4 و 12 بوده است. بیشترین شاخص تحمل (tol)، شاخص میانگین تولید (mp)، شاخص میانگین هارمونیک (hm)، شاخص میانگین هندسی تولید (gmp) و شاخص تحمل تنش (sti) متعلق به ارقام شماره 4، 6 و 1 بود. تحلیل همبستگی عملکرد و شاخص­های مقاومت به خشکی در محیط تنش و بدون تنش نشان داد که شاخص تحمل تنش (sti)، مناسب­ترین شاخص برای غربال­سازی  ژنوتیپ­های گندم می­باشد. نتایج تجزیه خوشه­ای عملکرد در شرایط بدون تنش (yp) و تنش (ys)، شاخص­های کمّی مقاومت به خشکی ارقام را در سه گروه مجزا قرار داد. همچنین تجزیه به عامل­ها بر اساس روش تجزیه به مولفه­های اصلی نشان داد که دو عامل اول 9/99 درصـــد (عامل اول 26/74 درصد و عامل دوم 64/25 درصـد) از تغییرات متغیرهای مورد بررسی در شرایط تنش و بدون تنش را توجیه می­نماید.